آشنایی با ترایاک یا تریستورهای دوجهته 

سایت دیفراست www.defrost.ir مرجع تعمیرکاران لوازم خانگی

کانال تلگرام گروه تولیدی دیفراست

Telegram.me/defrostgrop

باما همراه شوید

 

ترایاک وسیله ای است که میتواند در هر دو جهت هدایت کند و غالبا در کنترل فاز ac استفاده میشود.

هر ترایاک را میتوان به صورت اتصال موازی – معکوس دو SCR که دارای گیت مشترک هستند، در نظر گرفت.

از آنجایی که ترایاک یک وسیله دو جهته است ، پایه های آن نامی تحت عنوان کاتد یا آند ندارند. اگر ترمینال MT2 نسبت به ترمینال MT1 مثبت باشد میتوان با اعمال سیگنال مثبت به گیت، بین پایه های گیت G و ترمینال MT1 تریاک را روشن نمود. برای روشن کردن تریاک نیاز نیست که دوسیگنال مثبت و منفی برای گیت داشته باشیم و وجود یک سیگنال مثبت یا منفی کفایت میکند.

قطعه ای الکترونیکی است که در صورت فعال شدن (تریگر) میتواند جریان الکتریکی را در هر دو جهت از خود عبور دهد. ترایاک عملکردی مانند تریستور اما به صورت دوطرفه دارد.

ترایاک را میتوان دو ترستور مکمل ( که یکی توسط آند و دیگری توسط کاتد تریگر میشود ) مدل کرد که به صورت موازی اما در جهت برعکس به هم متصل شده اند و گیت آنها نیز به هم متصل شده است. ترایاک میتواند با ولتاژ مثبت یا منفی که به پایه ی گیت آن اعمال میشود، تریگر شود. (ولتاژ گیت نسبت به پایه ی A1 که MT1 نیز خوانده میشود سنجیده میشود) یا یک پالس فعال سازی به پایه ی گیت، ترایاک به شرایط هدایت میرود و تا زمانی که جریان عبوری از حد مشخصی پایین تر نیاید در همان شرایط باقی میماند. این جریان مرزی را جریان نگهدارنده میگویند.

این اتفاق میتواند در انتهای هر نیم سیکل از یک جریان متناوب (مانند برق شهر) رخ دهد. این خاصیت باعث شده است که ترایاک یک سوئیچ پر استفاده در مدارات AC شود که میتوان با آن جریانهای الکتریکی بسیار بالا را توسط یک جریان ضعیف کنترل کرد. بعلاوه، با اعمال پالس در یک نقطه ی خاص کنترل شده، میتوان درصد جریان عبوری از بار را تحت کنترل درآورد که به این تکنیک کنترل فاز میگویند.

برخلاف دیاک، در ترایاک ها پایه های آند1 و آند2 با هم تفاوت دارند و جهت قرار گرفتن آنها در مدار مهم است.

طرزکار :

ترایاک ها به 4 روش فعال میشوند که به این روشها درجه ی حساسیت ترایاک میگویند.

• درجه ی حساسیت اول بهترین روش برای فعال کردن ترایاک است و بهتر است از درجه ی حساسیت چهارم استفاده نشود. در درجه ی حساسیت اول آند2 نسبت به آند1 ولتاژ مثبت دارد و گیت با اعمال پالس مثبت نسبت به آند1 تحریک میشود.
• در درجه ی حساسیت دوم آند1 از آند2 مثبت تر است و گیت با ولتاژی پایین تر از آند1 تحریک منفی میشود.
• در درجه ی حساسیت سوم آند2 مثبت از آند1 است و آند1 نیز نسبت به گیت مثبت است (گیت تحریک منفی میشود)
• در درجه ی حساسیت چهارم آند1 از آند2 ولتاژ مثبت تری دارد و گیت با ولتاژ مثبت نسبت به آند1 تحریک میشود.

 

کاربردها :

مهم ترین کاربرد ترایاک در مدار دیمر روشنایی است. همچنین میتوان از آنها در روشن و خاموش کردن موتورهای الکتریکی و رله های حالت جامد (SSR) استفاده کرد.